Cinsel İşlev Bozuklukları ve Tedavileri:
Uzman Psikiyatrist Akın Çoşkun
Fizyolojik işlevler beslenme, uyku ve cinselliktir. Cinsel sorunlar yaşam kalitesini ve ve duygusal ilişkilerini etkileyebilmektedir. Cinsel işlev bozuklukları, çoğunlukla tedavileri mümkün olan bozukluklardır. Cinsel sorunlar ile çift sorunları, benzer konu başlıkları gibi görünse de tedavileri farklı iki alandır. Bununla beraber, cinsel sorunların çift sorunlarına, çift sorunlarının da cinsel sorunlara katkıda bulunacağını tahmin edilebilir.
Cinsel sorunlar hayatı tehdit etmediği ve sıklıkla saklanması gereken bir sorun olarak algılandıkları için, kişinin ya da çiftin hekime/terapiste daha geç başvurmasına neden olurlar.
Cinsel işlevde, her iki cinsiyette birden istek, uyarılma ve orgazm fazlarında ya da bunların dışında sorunlar gözükebilir. Cinsel istekte azalma, uyarılma sorunları, erken boşalma, orgazm olamama, ereksiyon sağlayamama ve/veya sürdürememe sorunları bunlardan bazılarıdır. Vaginismus gibi cinsel yanıt döngüsünün dışında kalan hastalıklar da mevcuttur.
Cinsel işlev bozuklukları hakkındaki sıklıkla sorulan sorular ve bilinmesi gerekenler şunlardır.
1- Cinsel işlev bozukluklarında muayene nasıl olur.
Cinsel işlev bozukluklarının muayenesi sadece konuşma ile olur. Hekim/terapist, gereği hallerde, diğer sorunları dışlamak adına tetkik (kan, hormon) ve anatomik muayene için Üroloji ve Kadın Doğum uzmanı konsültasyonu isteyebilir.
2- Cinsel işlev bozukluklarında terapi nasıl iyileştirir.
Terapi üç yolla etkilidir.
- Var olan cinsel bilgilenme düzeyini artırır.
- Mevcut yanlış inanışları değiştirir.
- Cinsel egzersiz uygulanır.
3- Cinsel işlev bozuklukları psikolojik midir?
Modern yaklaşımda psikojenik/fizyolojik ayrımı terk edilmiştir. Endokrin ve/veya damarsal hastalıklara bağlı işlev bozuklukları görüldüğünde bile sıklıkla, bu sorunun doğurduğu ruhsal zorlanmalar daha sonra mevcut organik hastalığın önüne geçebilmektedir.
4-Ek hastalıklarım var. Cinsel terapi fayda verir mi?
Bir önceki cevapta bahsedildiği üzere ek hastalıklar varlığında bile cinsel terapi etkindir. organik bir sorun ile karşılaşan bireyler, daha sonra buna ikincil cinsel sorun yaşayabilmektedirler. Örneğin kalp krizi yaşayan bireyin daha sonra panik bozukluk yaşaması.
5- Ben değil eşimde sorun var. Ne yapmalıyım?
Cinsel sorunlar bireyin değil çiftin cinsel sorunları olarak kavramsallaştırılmalıdır. Tanılar
sadece çözümün bir parçası olduklarında anlamlıdırlar. Cinsel terapi sıklıkla bir çiftin
sorunudur. Sorunun çözümü her iki bireyin alacağı tutum ve vereceği emekle doğrudan
orantılıdır.
6- Partnerim yok, bende cinsel sorun olmaz mı? Varsa partnerim olana kadar
tedavi olamam mı?
Bazı cinsel işlev bozukluklarının tanısı partner olmadan da konulabilmekte, tedavi
edilebilmektedir. Örneğin erken boşalma tedavisi partner olmadan başlanabilir. Yine de ideal
olan partnerle tedavidir.
7- Partnerim var ama cinsel terapiye gelmek istemiyor, ne yapmalıyım.
Partnersiz tedavi mümkün iken partnere rağmen tedavi mümkün değildir. Partneri
olan kişi tedaviye partneri ile birlikte gelmelidirler. Cinsel danışmanlık almak isteyen bireyler
tabiki tek başlarına da başvurabilirler.
8- Vajinismus nasıl bir durumdur?
Vajinismus vajina ⅓ dış kaslardaki, istemsiz kasılmaya, kaygı ve korku hissine bağlı olarak
cinsel birleşmeye engel olan ya da ağrı ve kaygının eşlik ettiği birleşmenin olduğu bir
durumdur.
9- Vajinismus tek seansta geçer mi?
Vajinismus yaşayan bireylerde, bir kısmı zaman içerisinde spontan iyileşme gözükebilir. Tek
seansta çözüm ürettiğini söyleyen merkezler veya insanlar vajinismus sahibi bireylerin bir
kısmına faydalı da olabilirler, fakat vajinismus bir vajina değil, kaygı hastalığıdır ve ancak
sistematik tedavilerle bütün hastalara faydalı olabilir. Tek günlük çözüm sunduğunu iddia
eden merkezler vajinismustaki yanlış düşünceleri destekleyen uygulamalar sunabilir. (örnek
yanlış düşünceler, vajinanın dar olması, hymen zarından dolayı bunun gerçekleşmesi, bir
kere birleşme sağlanırsa geçeceği gibi) Bu düşünceler bireylerin çoğuna zarar verici olabilir.
İnsanların tedavi olma şanslarını azaltabilir. Bu nedenle sistematik ve bilimsel tedavi üreten
hekim/terapist veya kurumlara başvurmanız önerilir.
10- Erken boşalma tanısı var, bunun ilacı yok mu?
Erken boşalma, sıklıkla görülen diğer bir cinsel işlev bozukluğudur. Tanı olarak süre ölçeği
kullanılsa da sorun boşalma denetiminin olmamasından kaynaklanmaktadır. Bu sorun için
reçete edilen ilaçların kullanıldığı süre boyunca etkisi mevcuttur. Kullanımın bırakılmasından
sonra, sıklıkla sorun devam eder. Cinsel terapi uygulanmış bireylerde etki kalıcıdır.
11- Sertleşme sorunu için ilaçlar geliştirilmiş neden terapiye geleyim?
Cinsel terapiye başvuran bireylerde çoğunlukla bu ilaçların öncesinde kullanılması
mevcuttur. Bu ilaçların kullanılması bazen bireylerde ben artık ilaçsız sertleşme sorunu
yaşarım yanlış inancının gelişmesine neden olabilir. Cinsel terapinin etkisi kalıcıdır.
12- İsteksizlik sorununa nasıl bir çözüm sunmaktasınız?
Cinsel isteksizlik sorunlarında bireyler coğunlukla partnerleri/eşleri tarafından terapiye ikna
edilirler. Bu noktada isteksizlik sorununun kabulü ve bu sorunun üstesinden gelebilecek
motivasyon önemlidir.
13- Neden terapiye geleyim, kitabı yok mu okusam?
Cinsel işlev bozukluklarında, tanı ve bireysel özellikler birebir tedavide kullanılır. Her
bozukluğu ana tedavisi belli olsa bile bireylerin ruhsal ve kişisel durumlarına bozukluğun
niteliğine veya ağırlığına göre uyarlanır. Kendine yardım kitapları ya da standart metinlerin
etki gücü sınırlıdır. Üstelik diğer bireyin de mevcudiyeti terapinin kalıp standartların dışında
esnek olması zorunluluğu doğurur.
14- Kadın Doğum Uzmanına mı başvurmalıyım, üroloji uzmanına mı
bilmiyorum. Kime gitmeliyim?
Her hekimin uzmanlık alanları birbirinden farklıdır. Cinsel işlev bozukluklarında hasta olan
organ beyin, sistem psike(ruhsal sistem)’dir. Bu sistemin muayenesi yapan uzman psikiyatri
uzmanıdır. Vajina ya da penis hastalıklarında ilgili uzmana gitmek gerekir. Bu organların
hastalıklarının dışlanması terapi sürecinde önemlidir. Fakat ruhsal sağaltım, konusunda
eğitimli ruh sağlığı çalışanları tarafından verilmelidir. Çift/partner ikilisinin her ikisi ile de bu
çalışma sürdürülmelidir.
15- Evlilik sorunum var. Bu cinselliğimize yansıyor. Ne yapalım?
Evlilik, ilişki sorunları iyileştirimi, cinsel sorunların iyileştirilmesi benzer süreçler değildir.
Dünyada bazı ekoller her ikisinin birden ele alınmasını savunsa da, iki tedavi birbirinden ayrı
tedavilerdir.
16- Kime cinsel terapi yapılmaz?
Genel olarak terapi için zihinsel yeterliliği olan kişilere terapi yapılabilir. Eş/partner reddi
olduğu durumlarda, partner ile cinsel yönelimin tutarlı olmadığı, motivasyon eksikliği, şiddetli
evlilik sorunların olduğu durumlarda cinsel terapi yapılmaz. Evlilik/ilişki sorunun giderildiğinde
yapılabilir.
17- Utanıyoruz, ne yapalım?
Bir insanın kendi cinselliğinden konuşması nadir olan bir durumdur. Bunu hekim/terapist
kimliğine bürünmüş birisine karşı yapıldığında bile güçlük yaşanması anlaşılabilir bir
durumdur. Fakat iyileştirme amacının güdüldüğü durumlarda bu duyguya katlanılması
önerilir. İlk görüşmelerden sonra bu süreç insanlara daha kolay gelmektedir.
18- Daha önceden terapi deneyimimiz oldu. Siz de mi aynısı yapacaksınız?
Cinsel terapilerin ana egzersizleri birbirine benzese de, uygulama biçimi ve sıralaması,
tedavi başarısını doğrudan etkilemektedir.
19- Kesin sonuca ulaşır mıyız? Ya dirençli bir durumsa?
Dirençli durumlarla uygun tedavi ile bu durum ortadan kaldırılabilir. Böyle bir durumda çiftin
daha çok motive daha yoğun bir terapi programı ile ortadan kaldırılabilir.
Uzm.Dr. Akın Coşkun
Psikiyatri Uzmanı & Psikoterapist
Psikoterapi alanları
Bilişsel Davranışçı Psikoterapi
Destekleyici Psikoterapi
Cinsel Terapi
Uzman Doktor, Akın Çoşkun